Xã hội mơ ước? - cho tất cả mọi người (1)

Xã hội mơ ước của bạn như thế nào? Ở nơi đó có những điều kiện vật chất gì? Ở đó có những giá trị gì cốt lõi nào làm nên một nơi đáng sống và giúp bạn và những người xung quanh thấy hạnh phúc?

Từ ngày sống ở London, T rất ấn tượng về cách tổ chức xã hội hướng đến phục vụ cho tất cả mọi người, đặc biệt trong đó có người khuyết tật và kém may mắn mà T muốn chia sẻ với mọi người trong bài viết này. Người khuyết tật/ kém may mắn được giúp đỡ để có cuộc sống phần nào bớt vất vả hơn, sống độc lập và tự tin hơn giảm bớt đi gánh nặng cho người thân, có cơ hội tham gia vào xã hội một cách bình đẳng hơn.


Ở London hầu hết các tòa nhà công hay văn phòng chính phủ, trường học, công ty, tram tàu v...v... đều có lối đi dành cho người ngồi xe lăn và toilet dành cho họ. Nếu nơi đó có nhiều tầng thì có thang máy.

phòng thử đồ cho người khuyết tật/ ngồi xe lăn ở shop

nút kêu gọi giúp đỡ khi cần thiết

Khi còn đi học T có làm thêm ở một trường cao đẳng ở trung tâm London và mỗi năm đều có thanh tra giáo dục đến kiểm tra chất lượng của trường. Một trong những yêu cầu trong bản đánh giá cuối năm là trường cần cải thiện lối đi để sinh viên khuyết tật/ ngồi xe lăn có thể di chuyển dễ dàng trong khuôn viên của trường. Trường vốn nằm trong một tòa nhà cũ và việc cải thiện sẽ tốn kém rất nhiều chi phí nên chưa thực hiện được ngay. Bởi vậy mà dù chất lượng giảng dạy rất tốt, trường vẫn không được xem là xuất sắc trong bản đánh giá vì không tạo cơ hội cho những sinh viên khuyết tật vào học ở trường.

Các ký túc xá ở trường Đại học thì luôn có các phòng ở tầng trệt thiết kế đặc biệt dành cho sinh viên khuyết tật để dể đi lại, và các bãi đậu xe luôn có chỗ đỗ xe dành riêng cho người khuyết tật.



phòng tắm + toilet 1

phòng tắm 2

Thiết kế giao thông cũng thân thiện với người khuyết tật: xe buýt, tàu lửa có lối đi lên dành cho xe lăn và cả xe nôi em bé.

lối lên xe buýt

lối lên tàu

Xe buýt có hai cửa: cửa trước đi lên và cửa giữa đi xuống, thì cửa giữa là nơi mà người khuyết tật và các bà mẹ đẩy xe nôi có thể đẩy xe lên. Giữa xe buýt là khoảng trống luôn dành cho người khuyết tật và xe nôi, nhưng người khuyết tật luôn là ưu tiên trước.







Ngoài ra cũng có các loại xe chuyên dụng để đưa đón người già, người ngồi xe lăn, trẻ khuyết tật đi học hoặc di chuyển giữa các nơi khi cần thiết:

 

 

Đối với người già gặp khó khăn đi lại khi nhà có nhiều bậc tăng cấp khi ở trên đồi/ dốc, hoặc trong nhà có cầu thang thì họ có thể lắp stairlift (ghế máy đi cầu thang) như ở dưới đây.

 

 

Có máy giúp nâng người bệnh/ khuyết tật, giúp người chăm sóc làm việc dễ dàng hơn, giảm bệnh đau lưng/ cụp cột sống do công việc/ chăm sóc người thân lâu năm.

 

 

Có hồ bơi dành cho người ngồi xe lăn

 

 

 

Và cả xích đu cho trẻ ngồi xe lăn để có được những trải nghiệm như bạn bè cùng lứa

 

 

 

Ở rạp hát có những vở kịch có phụ đề dành cho người khiếm thính

 

 

 

 

 

 

 

Đường đi/ vỉa hè có những chuẩn thiết kế riêng, giúp người khiếm thị có thể nhận biết và di chuyển độc lập hoặc với sự hướng dẫn của những chú cho dẫn đường đã qua tập huấn về giao thông.

 

 

 

 

 

 Ở các chốt qua đường có nút bấm yêu cầu xe dừng để qua đường. Khi đèn đỏ sẽ có tín hiệu âm thanh bíp liên tục để người khiếm thị biết có thể qua đường an toàn.

 

 

Hoặc ngay dưới hộp bấm sẽ có con quay quay liên tục, người khiếm thị sờ tay vào đó biết được lúc nào có thể qua đường an toàn.

 

 

 Hầu hết mọi tòa nhà công, dịch vụ và ga tàu đều có gắn hệ thống từ hỗ trợ người khiếm thính, họ chỉ cần điều chỉnh tai nghe qua chế độ T-coil là nghe được nội dung cần biết hoặc ngay cả đi dự hội nghị/ hội thảo.

 

 

 

 

 Đặc biệt là những gia đình có con khuyết tật được hỗ trợ rất nhiều bởi chính phủ và các tổ chức từ thiện. Trường học dành cho trẻ khuyết tật hoàn toàn miễn phí (tài trợ từ nguồn thuế cá nhân và thuế địa phương) và có rất nhiều dịch vụ hỗ trợ trẻ và người thân cả về mặt tinh thần, cải thiện sinh hoạt hằng ngày, cách giúp đỡ và dạy trẻ học...

Hệ thống AAC - các phương tiện hỗ trợ và thay thế trong giao tiếp được nghiên cứu và phát triển lâu năm, hỗ trợ người khuyết tật/ kém may mắn có thể thể hiện những suy nghĩ, cảm xúc, nhu cầu và ý tưởng của họ dễ dàng hơn. Bao gồm sử dụng ngôn ngữ cơ thể, tay, ký hiệu, hình ảnh hoặc viết.

Một xã hội phát triển giúp cho những người kém may mắn sống độc lập hơn và có điều kiện tham gia bình đẳng vào mọi khía cạnh xã hội. Thử nghĩ một người như Bác học Stephen Hawking nếu không được sinh ra ở một đất nước và xã hội phát triển thì sẽ như thế nào? Và có bao nhiêu trẻ em và người lớn có tài năng bị lãng phí, lãng quên và lụi tàn đi vì họ không may mắn sinh ra trong một xã hội không tạo điều kiện cho họ phát triển/ tiếp tục phát triển theo khả năng của chính mình?

"Tôi khuyết tật nhưng không phải người vô hình/ không tồn tại"

Ở Việt Nam thì sao? T xin dành cho một bài viết khác. Bạn có thể xem thông tin tham khảo về các hoạt động hỗ trợ người khuyết tật hiện tại ở Việt Nam thông qua trang web của tổ chức DRD ở đường dẫn sau đây:

http://www.drdvietnam.org/drd.html

-----
Nguồn tham khảo

https://fundraising.co.uk/2017/03/16/funding-awarded-make-london-theatres-accessible-deaf-people/#.WSCBsTE2x2E

https://www.hobo-web.co.uk/design-website-for-blind/

http://www.bbc.co.uk/news/blogs-ouch-22706881

https://www.hearinglink.org/living/loops-equipment/hearing-loops/what-is-a-hearing-loop/
https://dandelionwebdesign.com/website-accessible/

http://www.sagetraveling.com/London-Wheelchair-Accessible-Travel-Tips
https://www.dart.org/riding/accessibilitybus.asp

http://www.coolfields.co.uk/2016/07/street-accessibility-blind-vienna-video/

http://moj.gov.vn/vbpq/lists/vn%20bn%20php%20lut/view_detail.aspx?itemid=25823

http://www.drdvietnam.org/drd.html

Xã hội mơ ước? - Trẻ em hôm nay (1)

Xã hội mơ ước của bạn như thế nào? Ở nơi đó có những điều kiện vật chất gì?Ở đó người già, người lớn, thanh thiếu niên, trẻ em, người khuyết tật, người kém may mắn, người giàu, người nghèo...v...v... đối xử với nhau như thế nào?  Ở đó có những giá trị gì cốt lõi nào làm nên một nơi đáng sống và giúp bạn và những người xung quanh thấy hạnh phúc?

Bài này nhân ngày quốc tế thiếu nhi xin bàn về chuyện trẻ em.

Tuần vừa rồi T có đọc một bài viết của cô Victoria Prooday đăng ngày 24/5/2017, T dịch để chia sẻ cùng mọi người dưới đây

Bi kịch thầm lặng ảnh hưởng trẻ con ngày nay (và làm sao để thay đổi điều đó)

“ Đây là bài viết mới nhất của tôi. Tôi khuyến khích những bậc làm cha làm mẹ quan tâm đến tương lai của trẻ con hay đọc nó. Tôi biết rằng nhiều người không muốn nghe những lời này nhưng trẻ con cần anh chị lắng nghe thông điệp này. Dù anh chị có bất đồng ý kiến với tôi, cũng xin thử làm theo những điều tôi đề xuất ở cuối bài. Một khi anh chị thấy những thay đổi tích cực trong cuộc sống của trẻ, anh chị sẽ hiểu những điều tôi muốn nói 

— Victoria Prooday

Hiện nay một bi kịch len lỏi âm thầm vào mỗi gia đình của chúng ta và ảnh hưởng đến gia tài quý nhất là con cái của chúng ta. Qua công việc tôi tiếp xúc với hàng trăm trẻ em và gia đình và chứng kiến bi kịch này ngay trước mắt mình. Trẻ em đang ở trong một giai đoạn khủng hoảng về cảm xúc rất nghiêm trọng! Khi nói chuyện với các giáo viên và chuyên viên làm việc trong lĩnh vực này 15 qua, anh chị cũng sẽ nghe họ bày tỏ những lo lắng tương tự. Hơn nữa trong 15 năm qua, những nhà nghiên cứu đã đưa ra những thống kê rất đáng lo ngại về số trẻ em bị bệnh tâm lý và cho đến ngày nay con số đã lên đến mức độ đại dịch:

* 1 trong 5 trẻ có vấn đề về sức khỏe tâm lý
* số lượng trẻ bị ADHD (tăng động giảm chú ý) tăng 43%
* số lượng thanh thiếu niên rơi vào trầm cảm tăng 37%
* tỉ lệ tự sát ở trẻ 10-14 tuổi tăng 200%

Cần bao nhiêu chứng cứ nữa để chúng ta thức tỉnh?

Không, nếu nói rằng “nó chỉ là do tăng về số lượng trẻ được khám”  là không đúng
Không, “bọn trẻ được sinh ra như thế” cũng không phải là nguyên do!
Không, nếu nói “đó là do lỗi của hệ thống giáo dục” càng không phải!
Vâng, tuy rất đau đớn để xác nhận điều này, nhưng trong nhiều trường hợp, CHÍNH CHÚNG TA, những người làm cha mẹ chính là nguyên nhân của những khó khăn của trẻ.

Khoa học đã chứng minh bộ óc con người có thể tự điều chỉnh và thay đổi tùy theo môi trường. Tuy nhiên đáng tiếc là với môi trường và cách dạy dỗ hiện tại chúng ta đang điều chỉnh bộ óc của trẻ theo một hướng sai lầm tạo nên nhiều thử thách hơn cho bọn chúng trong cuộc sống. Vâng, tôi đồng ý là có những đứa trẻ sinh ra đã bị khuyết tật và dù cha mẹ có cố gắng cỡ nào, trẻ cũng không tránh khỏi những thử thách, vật lộn với cuộc sống. Nhưng đó không là trường hợp tôi muốn nói ở đây.

Tôi muốn đề cập đến những đứa trẻ khác, đang vật lộn với cuộc sống chính vì những yếu tố môi trường và cách nuôi dạy (dù với ý định tốt từ trong tâm) của cha mẹ chúng. Và như tôi đã chứng kiến, một khi cha mẹ thay đổi cách nhìn của chính mình về cách nuôi dạy trẻ, những đứa trẻ này sẽ thay đổi.   

Ta đã làm điều gì sai?

Trẻ con ngày nay thiếu đi những yếu tố căn bản nhất để có một tuổi thơ lành mạnh, như:
- Bố Mẹ có thời gian và chú ý đến trẻ
- Giới hạn và quy luật rõ ràng trong việc hướng dẫn trẻ
- Có trách nhiệm
- Ăn uống cân bằng và ngủ đủ giấc
- Hoạt động và hoạt động ngoài trời
- Trò chơi sáng tạo, giao tiếp xã hội, cơ hội có những giờ tự do và buồn chán

Thay vào đó, bọn trẻ ngày nay có được:

- Bố Mẹ bị xao lãng với điện thoại/ công nghệ
- Bố Mẹ làm hư trẻ, xem trẻ là ông hoàng bà hoàng
- Trẻ cảm thấy nó có quyền nhiều hơn là có trách nhiệm
- Ngủ không đủ giấc và ăn uống không cân bằng
- Ngồi một chỗ trong nhà nhiều hơn đi ra ngoài
- Kích thích không giới hạn của công nghệ/ điện thoại/ game; muốn gì là có được ngay, và sự thiếu thốn của những khoảng thời gian nhàn rỗi, buồn chán.

Ai có thể tưởng tượng được chúng ta có thể nuôi dưỡng một thế hệ lành mạnh trong một môi trường như thế? Chắc chắn là không. Việc nuôi dạy trẻ không thể đi tắt và chúng ta cũng không thay đổi được bản tính của con người. Như chúng ta thấy hậu quả thật khôn lường. Trẻ con ngày nay phải trả giá cho một tuổi thơ thiếu cân bằng bằng chính sự ổn định về tâm thần của chính mình.

Vậy làm sao để thay đổi?

Nếu chúng ta muốn bọn trẻ lớn lên trở thành những cá nhân sống mạnh khỏe và hạnh phúc, chúng ta cần phải thức tỉnh và quay về với những cái căn bản nhất. Tôi chắc chắn về điều này vì hàng trăm đối tượng tôi làm việc cùng đã có những thay đổi tích cực chỉ trong vòng vài tuần (có trường hợp chỉ vài ngày) phụ huynh thực hiện những đề nghị sau: 

- Thiết lập các giới hạn và nhớ rằng anh chị là cha mẹ của trẻ, không phải là bạn của chúng.
- Giúp trẻ có một lối sống cân bằng với những gì chúng cần có không phải chỉ có những thứ chúng muốn có. Không sợ phải nói "Không!" nếu những thứ chúng muốn không phải là thứ chúng cần có.  
- Cung cấp thức ăn đầy đủ dưỡng chất và hạn chế ăn vặt.
- Mỗi ngày dành một tiếng ngoài thiên nhiên/ cây xanh: đi xe đạp, leo dốc/núi, câu cá, ngắm chim/ côn trùng.
- Có bữa ăn tối không-công-nghệ cùng gia đình (không điện thoại/ không tivi/ không tablet...)
- Chơi một trò chơi cùng gia đình mỗi ngày
- Trẻ được tham gia làm ít nhất một việc nhà mỗi ngày (xếp quần áo, thu dọn đồ chơi, treo quần áo, đặt bàn ăn, xếp đồ mua từ siêu thị vào tủ/ tủ lạnh, v...v...)
- Thiết lập thói quen ngủ đúng giờ đủ giấc trong phòng ngủ không-công-nghệ (không bỏ tivi/table/điện thoại/ máy tính/ máy chơi game vào phòng ngủ)
- Dạy về trách nhiệm và độc lập. Không quá bảo bọc trẻ. Trẻ cần mắc những sai lầm nho nhỏ để huấn luyện chúng có những kỹ năng cần thiết để đương đầu với những thử thách lớn hơn sau này trong cuộc sống.
- Đừng soạn cặp/ sách vở dùm trẻ, đừng xách túi/ cặp dùm trẻ, đừng đem đồ trẻ để quên đến trường cho trẻ và đừng lột vỏ trái chuối cho trẻ 5 tuổi. Dạy chúng những kỹ năng cần thiết thay vì làm dùm chúng.
- Dạy chúng sự chờ đợi, không phải muốn gì là có ngay và tạo cơ hội để cho chúng có những lúc buồn chán, bởi những khoảnh khắc buồn chán là khởi nguồn của sự sáng tạo.
- Đừng cảm thấy mình phải là người mua vui cho trẻ.
- Đừng sử dụng công nghệ để mua vui cho trẻ khi buồn chán.
- Tránh không sử dụng điện thoại/ tablet/tivi/máy tính (công nghệ nói chung) trong giờ ăn, trong xe, trong nhà hàng, khu mua sắm. Sử dụng những khoảnh khắc này như là cơ hội huấn luyện bộ não của trẻ làm việc khi buồn chán.
- Giúp chúng sáng tạo và tự làm nên một "bộ sơ cứu khi buồn chán" gồm những hoạt động trẻ có thể làm khi thấy buồn chán.

Dành thời gian và chú tâm đến trẻ, kết nối với trẻ và dạy chúng về cách điều hòa cảm xúc của bản thân và những kỹ năng xã hội:

- Tắt điện thoại của bạn khi trẻ đi ngủ để tránh xao lãng.
- Trở thành huấn luyện viên về cảm xúc cho trẻ. Dạy chúng nhận biết và xử lý khi mệt mỏi, bực bội hay giận dữ.
- Dạy chúng chào hỏi, chia sẻ, luân phiên khi chơi, cảm thông, cách cư xử ở bàn ăn, kỹ năng nói chuyện.
- Kết nối cảm xúc với trẻ: cười, ôm hôm, thọc lét, đọc, nhảy nhót, bò với trẻ.

Chúng ta cần thay đổi cuộc sống của trẻ hiện nay trước khi cả một thế hệ phải dung thuốc tâm thần. Chưa phải là quá muộn, nhưng sẽ đến lúc là quá muộn nhanh thôi....

Victoria Prooday  là chuyên viên về tâm lý (Occupational Therapist) với rất nhiều kinh nghiệm làm việc với trẻ và phụ huynh và giáo viên. Victoria cảm thấy sự suy giảm đáng lo ngại về mối quan hệ xã hội, tinh thần, thành tích học tập của trẻ và nêu lên những lo lắng đáng quan tâm về tương lai của cả một thế hệ. Cô đặt ra nhiệm vụ cho chính mình là giáo dục các phụ huynh về sức ảnh hưởng tiêu cực của việc lạm dụng công nghệ đối với trẻ: thiếu thốn trò chơi về thể chất và sáng tạo, cách nuôi con thiếu sự kết nối làm suy yếu sự phát triển não bộ của trẻ và làm cho chúng mất đi khả năng ứng phó với những thử thách thực tế trong cuộc sống. Cô đưa ra những giải pháp cụ thể và thực tế giúp thay đổi một cách đáng kể ở trẻ. Cô là người sáng lập chính và điều hành một trung tâm đa năng giúp đỡ trẻ có những vấn đề về hành vi, sự tập trung, kỹ năng xã hội, cảm xúc và thành tích học tập.
Cô hoàn thành chương trình thạc sỹ về trị liệu tâm lý từ khoa Y trường đại học Toronto và có bằng đại học về vận động học từ Khoa khoa học sức khỏe đại học York. 

Bài viết của Victoria viết  chính về trẻ em ở đất nước Canada, nhưng có lẽ "bi kịch" này không chỉ đang diễn ra riêng ở Canada mà ở nhiều nước khác, ngay cả ở Anh nơi T đang sống và làm việc.

Thế hệ cha mẹ mới của Việt Nam hiện nay cũng đã có cách nhìn và suy nghĩ rất khác hơn các bậc phụ huynh chúng ta ngày trước trong việc nuôi dạy trẻ khi được tiếp cận với những phương pháp giáo dục, cách suy nghĩ mới từ nước ngoài và khi cuộc sống cơm áo gạo tiền có phần nào bớt vất vả hơn các thế hệ trước. Mãi cho đến ngày nay, quyền trẻ em và tiếng nói của trẻ em được chú ý và nhấn mạnh hơn rất nhiều dù VN là nước đầu tiên ở Châu Á và nước thứ hai trên thế giới phê chuẩn Công ước của Liên Hợp Quốc về Quyền trẻ em vào ngày 20/2/1990.

Quyền trẻ em ở VN được quy định cụ thể trong Luật trẻ em 2016 bao gồm:
1. Quyền sống
2. Quyền được khai sinh và có quốc tịch
3. Quyền được chăm sóc sức khỏe
4. Quyền được chăm sóc nuôi dưỡng
5. Quyền được giáo dục, học tập và phát triển năng khiếu
6. Quyền vui chơi, giải trí
7. Quyền giữ gìn, phát huy bản sắc
8. Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo
9. Quyền về tài sản
10. Quyền bí mật đời sống riêng tư
11. Quyền sống chung với cha, mẹ
12. Quyền được đoàn tụ, liên hệ và tiếp xúc với cha, mẹ
13. Quyền được chăm sóc thay thế và nhận làm con nuôi

14. Quyền được bảo vệ để không bị xâm hại tình dục

15. Quyền được bảo vệ để không  bị bóc lột sức lao động

16. Quyền được bảo vệ để không bị mua bán, bắt cóc, đánh tráo, chiếm đoạt
17. Quyền được bảo vệ khỏi chat ma túy
18. Quyền được bảo vệ trong tố tụng và xử lý vi phạm hành chính
19. Quyền được bảo vệ khi gặp thiên tai, thảm họa, ô nhiễm môi trường, xung đột vũ trang
20. Quyền được bảo đảm an sinh xã hội
21. Quyền được tiếp cận thông tin và tham gia hoạt động xã hội
22. Quyền được bày tỏ ý kiến và hội họp
23. Quyền của trẻ khuyết tật
24. Quyền của trẻ em không quốc tịch, trẻ em lánh nạn, tị nạn

Khác với Công ước Quốc Tế về Quyền trẻ em (UNCRC) chỉ quy định quyền mà không quy định trách nhiệm, Luật Trẻ em Việt Nam có quy định rõ ở Mục 2 về Bổn phận của Trẻ em:

Mục 2. BỔN PHẬN CỦA TRẺ EM

Điều 37. Bổn phận của trẻ em đối với gia đình

1. Kính trọng, lễ phép, hiếu thảo với ông bà, cha mẹ; yêu thương, quan tâm, chia sẻ tình cảm, nguyện vọng với cha mẹ và các thành viên trong gia đình, dòng họ.

2. Học tập, rèn luyện, giữ gìn nề nếp gia đình, phụ giúp cha mẹ và các thành viên trong gia đình những công việc phù hợp với độ tuổi, giới tính và sự phát triển của trẻ em.

Điều 38. Bổn phận của trẻ em đối với nhà trường, cơ sở trợ giúp xã hội và cơ sở giáo dục khác

1. Tôn trọng giáo viên, cán bộ, nhân viên của nhà trường, cơ sở trợ giúp xã hội và cơ sở giáo dục khác.

2. Thương yêu, đoàn kết, chia sẻ khó khăn, tôn trọng, giúp đỡ bạn bè.

3. Rèn luyện đạo đức, ý thức tự học, thực hiện nhiệm vụ học tập, rèn luyện theo chương trình, kế hoạch giáo dục của nhà trường, cơ sở giáo dục khác.

4. Giữ gìn, bảo vệ tài sản và chấp hành đầy đủ nội quy, quy định của nhà trường, cơ sở trợ giúp xã hội và cơ sở giáo dục khác.

Điều 39. Bổn phận của trẻ em đối với cộng đồng, xã hội

1. Tôn trọng, lễ phép với người lớn tuổi; quan tâm, giúp đỡ người già, người khuyết tật, phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, người gặp hoàn cảnh khó khăn phù hợp với khả năng, sức khỏe, độ tuổi của mình.

2. Tôn trọng quyền, danh dự, nhân phẩm của người khác; chấp hành quy định về an toàn giao thông và trật tự, an toàn xã hội; bảo vệ, giữ gìn, sử dụng tài sản, tài nguyên, bảo vệ môi trường phù hợp với khả năng và độ tuổi của trẻ em.

3. Phát hiện, thông tin, thông báo, tố giác hành vi vi phạm pháp luật.

Điều 40. Bổn phận của trẻ em đối với quê hương, đất nước

1. Yêu quê hương, đất nước, yêu đồng bào, có ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tôn trọng truyền thống lịch sử dân tộc; giữ gìn bản sắc dân tộc, phát huy phong tục, tập quán, truyền thống và văn hóa tốt đẹp của quê hương, đất nước.

2. Tuân thủ và chấp hành pháp luật; đoàn kết, hợp tác, giao lưu với bạn bè, trẻ em quốc tế phù hợp với độ tuổi và từng giai đoạn phát triển của trẻ em.

Điều 41. Bổn phận của trẻ em với bản thân

1. Có trách nhiệm với bản thân; không hủy hoại thân thể, danh dự, nhân phẩm, tài sản của bản thân.

2. Sống trung thực, khiêm tốn; giữ gìn vệ sinh, rèn luyện thân thể.

3. Chăm chỉ học tập, không tự ý bỏ học, không rời bỏ gia đình sống lang thang.

4. Không đánh bạc; không mua, bán, sử dụng rượu, bia, thuốc lá và chất gây nghiện, chất kích thích khác.

5. Không sử dụng, trao đổi sản phẩm có nội dung kích động bạo lực, đồi trụy; không sử dụng đồ chơi hoặc chơi trò chơi có hại cho sự phát triển lành mạnh của bản thân.

Theo T việc quy định quyền đi kèm với trách nhiệm là một điều đúng đắn và tốt đẹp và tiến bộ hơn so với Công ước Quốc Tế. Đương nhiên việc ta đang thực hiện như thế nào lại là một vấn đề khác. Có rất nhiều điều ta cần phải học hỏi từ nước ngoài và các nước bạn Quốc tế như: lắng nghe trẻ, giúp trẻ điều hòa cảm xúc, kết nối với trẻ về mặt tinh thần, tạo cơ hội lựa chọn và sống độc lập, suy nghĩ phản biện và sáng tạo, mạnh dạn phát biểu suy nghĩ của chính mình thay vì lặp lại/học thuộc lòng v...v...  Nhưng sẽ là rất tự ti và nguy hiểm khi cho rằng tất cả những gì thế hệ trước làm xưa nay đều đáng bỏ đi, cần thay mới, và xem những đứa trẻ như những ông bà hoàng bé nhỏ và quên mất phải dạy chúng những kỹ năng cần thiết cho cuộc sống đầy thử thách sau này. Và sẽ là rất không công bằng khi mọi thứ đều đem đổ lỗi hết cho một nền giáo dục lạc hậu. Giáo dục  cốt lõi thực ra bắt đầu từ từng gia đình và từ mối quan hệ của cha mẹ với trẻ.

Nếu ta thấy được thực trạng của trẻ em ngày nay ở các nước đã phát triển với nền giáo dục tiên tiến là như ở bài viết của Victoria Prooday? Vậy thế hệ trẻ của chúng ta có đi cùng chiều hướng ấy hay ta có đang góp phần đẩy đưa những đứa trẻ về hướng ấy?

Những điều Victoria đề nghị ở trên, T hoàn toàn đồng ý và nghĩ rằng trong đó có những cái Ông Bà Bố Mẹ  mình đã làm từ trước đến nay cộng với những điều mới khác với "văn hóa" của mình nhưng nên làm/ thử làm.

Anh/chị/bạn suy nghĩ như thế nào về vấn đề này? Xin chia sẻ cùng mọi người ở phần nhận xét dưới đây!

 -------
Nguồn tham khảo
1. Bài viết của Victoria Prooday

https://yourot.com/parenting-club/2017/5/24/what-are-we-doing-to-our-children

2. Luật trẻ em 2016

https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Giao-duc/Luat-tre-em-2016-303313.aspx

3. Công ước Quốc Tế về quyền trẻ em
https://www.unicef.org.uk/what-we-do/un-convention-child-rights/
 

 

 

 

Công cụ hỗ trợ giao tiếp - trẻ tự kỷ và chậm nói

Lần này T xin giới thiệu sơ lược với các anh chị và các bạn hai công cụ hỗ trợ giao tiếp dành cho trẻ khuyết tật mà T hằng ngày sử dụng khi làm việc với trẻ. Nếu anh chị và các bạn có thắc mắc thêm xin cứ đặt câu hỏi vào phần nhận xét cuối bài, T sẽ tổng hợp thông tin và trả lời chi tiết hơn trong bài sau.

Hai công cụ T nói đến trong bài này là PECS và Makaton.

PECS là viết tắt của Picture Exchange Communication System - hệ thống giao tiếp bằng trao đổi hình ảnh. Hệ thống này được phát triển từ năm 1985 bởi tác giả Andy Bundy và Lori Frost. Ban đầu PECS được sử dụng giúp trẻ tự kỷ giao tiếp nhưng nay đã được mở rộng ra nhiều đối tượng khác nhau bao gồm trẻ phát triển chậm về ngôn ngữ giao tiếp. PECS bao gồm 6 giai đoạn sử dụng các nguyên tắc chính trong lĩnh vực tâm lý phân tích hành vi ứng dụng (ABA) và trị liệu ngôn ngữ.

Bạn đọc tốt tiếng Anh có thể xem  video dưới đây giới thiệu trực tiếp bởi cô Lori Frost.



Cần có một cuốn sách tập hợp các hình ảnh được in và ép plastic, sử dụng miếng dán để có thể gỡ ra dán lại được vào sách. Hình ảnh bao gồm: (nên bắt đầu từ những cái đơn giản nhất và từ từ đưa vào thêm từ từ)
- Đồ vật trẻ thích & hay sử dung
- Các món ăn trẻ thích ăn & hay ăn hằng ngày
- Các hoạt động trẻ làm trong ngày & các trò chơi trẻ thích
- Các hình ảnh ký hiệu "con muốn", "con nghe", "con thấy", "con ngửi thấy", "con cảm thấy"
- Hình ảnh màu sắc
- Hình ảnh thể hiện cảm xúc

Nên sử dụng những hình ảnh chụp lại từ môi trường xung quanh quen thuộc với trẻ, rồi từ từ sử dụng những hình ảnh và ký hiệu trừu tượng chung hơn.

ví dụ về sách PECS giao tiếp

 

Bạn đọc có thể tìm thấy hình ảnh ký hiệu bằng tiếng Việt tham khảo từ nguồn sau đây
http://concuame.com/paxt/



Giai đoạn 1
- Trẻ với đồ vật mình muốn
- Trẻ đặt ảnh/ ký hiệu hình vào tay người hướng dẫn (một người khác cầm tay trẻ, giúp trẻ lấy hình ký hiệu)
-  Trẻ đặt ảnh/ ký hiệu hình vào tay người hướng dẫn (một người khác đẩy tay hướng trẻ vào hình/ký hiệu để trẻ tự lấy hình)
- Người hướng dẫn gợi ý cho trẻ bằng cách đưa tay ra
- Trẻ tự biết lấy hình đưa cho người hướng dẫn để lấy đồ vật mình muốn



Giai đoạn 2
- Trẻ yêu cầu đồ vật mình muốn bằng cách lấy hình ký hiệu từ cuốn sách giao tiếp của mình đặt trên bàn và đặt vào tay người hướng dẫn.
- Trẻ đi về phía người hướng dẫn ngồi cách xa 2 mét để đặt hình vào tay người đó
- Trẻ đi về phía người hướng dẫn ngồi cách xa 4 mét để đặt hình vào tay người đó
- Trẻ đi lấy hình từ cuốn sách giao tiếp đặt cách xa trẻ 2 mét và đặt hình vào tay người hướng dẫn
- Trẻ đi lấy hình từ cuốn sách giao tiếp đặt cách xa trẻ 4 mét và đặt hình vào tay người hướng dẫn
- Trẻ đi lấy hình từ cuốn sách giao tiếp đặt cách xa trẻ 8 mét và đặt hình vào tay người hướng dẫn
- Khi trẻ đi về phía người hướng dẫn mà người đó đang quay mặt đi hướng khác thì trẻ quay về hướng nhìn để đối mặt với người hướng dẫn hoặc gây chú ý bằng cách vỗ tay/vai người hướng dẫn trước khi đặt hình ký hiệu vào tay người đó.

Giai đoạn 3
- Trẻ phân biệt được 2 hình ảnh/ ký hiệu khác nhau và chọn đúng cái mình muốn đặt trước mặt trẻ
- Trẻ phân biệt được 3 hình ảnh/ ký hiệu khác nhau và chọn đúng cái mình muốn đặt trước mặt trẻ
- Trẻ phân biệt được 4 hình ảnh/ ký hiệu khác nhau trở lên và chọn đúng cái mình muốn đặt trước mặt trẻ
- Khi vật trẻ muốn đặt khuất mặt trẻ, trẻ biết tìm đến cuốn sách giao tiếp và chọn hình/ ký hiệu mình muốn trong lựa chọn 5 hình khác nhau và đến đưa cho người hướng dẫn để lấy đồ vật mình muốn.

Giai đoạn 4
- Đưa cho trẻ cuốn sách giao tiếp và tờ đặt câu có ký hiệu "con muốn" để sẵn đầu câu, trẻ sẽ chọn một hình ảnh mình muốn và dán vào cạnh ký hiệu "con muốn" trên tờ đặt câu.
 - Đưa cho trẻ cuốn sách giao tiếp và tờ đặt câu có ký hiệu "con muốn", trẻ biết yêu cầu vật mình muốn bang cách dùng kết hợp ký hiệu "con muốn" + ký hiệu mình muốn trên tờ đặt câu.




Giai đoạn 5
- Khi có trong tay cuốn sách giao tiếp, khi được hỏi "con muốn gì?" trẻ có thể tự mình dùng tờ đặt câu và dán ký hiệu "con muốn" cùng ký hiệu của đồ vật mình muốn.



Giai đoạn 6
- Khi có cuốn sách giao tiếp trong tầm tay, khi được hỏi bất chợt "con muốn gì?" hoặc "con nhìn thấy gì?", trẻ sẽ trả lời bang cách dùng tờ đặt câu và dán ký hiệu "con muốn" hoặc "con thấy" cùng với ký hiệu/ hình ảnh đồ vật thích hợp.
- Khi nhìn thấy đồ vật quen thuộc trong một tình huống mới, trẻ có thể dùng cuốn sách giao tiếp và tờ đặt câu để nhận xét "con muốn", "con thấy", "con nghe thấy"...

 

Video dưới đây sẽ cho thấy rõ 6 giai đoạn nói trên (tuy nhiên tờ đặt câu trong video có hướng từ phải sang trái nhưng nên theo hướng ngôn ngữ viết bản xứ, Việt Nam mình là từ trái sang phải.)



Các ký hiệu của PECS còn có thể được áp dung trong tổng thể mọi hoạt động trong ngày của trẻ, như thời khóa biểu, các hoạt động diễn ra trong ngày, hoạt động đang diễn ra và hoạt động tiếp theo, hướng dẫn hoạt động...v...v...

 

 

 

 

 

MAKATON

Công cụ tiếp theo T muốn giới thiệu ở đây là Ngôn ngữ ký hiệu Makaton. Makaton sử dụng ký hiệu tay và hình ảnh theo đúng thứ tự ngôn ngữ nói, giúp hỗ trợ phát triển ngôn ngữ của trẻ. Từ từ trẻ có thể bỏ dần ngôn ngữ ký hiệu và thay vào từ ngữ khi đã phát âm được. Makaton có thể giúp trẻ chậm nói, hoặc nói chưa sõi, hoặc bị khiếm khuyết về ngôn ngữ, trẻ Down, v...v... giao tiếp được với những người xung quanh một cách hiệu quả. Makaton là tên viết tắt của 3 nhà trị liệu ngôn ngữ là tác giả của bộ ngôn ngữ này vào những năm 1970: Margaret Walker, Katharine Johnson và Tony Cornforth. Họ là đồng nghiệp trong Hiệp hội hoàng gia Anh dành cho người khiếm thính và đã thành lập tổ chức từ thiện Makaton vào năm 1979.

Makaton được phát triển từ ngôn ngữ ký hiệu dành cho người khiếm thính nhưng theo cấu trúc ngữ pháp của ngôn ngữ nói của người bình thường. Ngôn ngữ ký hiệu của người khiếm thính thì có cấu trúc ngữ pháp riêng. Chính vì vậy Makaton rộng hơn và dễ sử dụng hơn cho trẻ đang trong quá trình (hay có tiềm năng) phát triển ngôn ngữ, dễ chuyển đổi hơn.

Thông tin chi tiết có thể tìm thấy ở trang web sau:

https://www.makaton.org/aboutMakaton/

Để minh họa trực quan bạn có thể xem chương trình Mr.Tumble sau dành cho trẻ trên Cbeebies sử dụng ngôn ngữ Makaton trong tiếng Anh.

 

 

 

 

 Một số ví dụ về giai đoạn 1 của ngôn ngữ ký hiệu Makaton

 

 

 

Ở Việt Nam mình thì PECS đã được sử dụng nhiều đặc biệt dành cho trẻ tự kỷ nhưng ký hiệu hình ảnh đi kèm với tiếng Việt cũng chưa hoàn toàn hệ thống hóa đầy đủ. Vẫn còn trong giai đoạn đang được phát triển cho đầy đủ hơn.

Còn Makaton thì rất mới và muốn áp dụng phải đi ngược lại từ ngôn ngữ ký hiệu của người khiếm thính trong tiếng Việt để phát triển lên. Sẽ là một quá trình khá phức tạp cần có sự tham gia của các chuyên viên ngôn ngữ và chuyên viên ngôn ngữ ký hiệu vì ngay cả ngôn ngữ cứ hiệu ở miền Bắc và Nam của VN cũng đã khác nhau. Nhưng hi vọng trong một tương lai gần ta sẽ có ngôn ngữ tương tự giúp những đứa trẻ không may mắn/ chậm phát triển có thể bộc lộ và giao tiếp được với những người xung quanh mình.

Nếu anh chị/ bạn có kinh nghiệm và hiểu biết về mảng này xin chia sẻ cho T và mọi người cùng học hỏi vào phần nhận xét cuối bài hay gửi email về docduonggiaoduc@gmail.com.