Xã hội mơ ước của bạn như thế nào? Ở nơi đó có những điều kiện vật chất gì?Ở đó người già, người lớn, thanh thiếu niên, trẻ em, người khuyết tật, người kém may mắn, người giàu, người nghèo...v...v... đối xử với nhau như thế nào? Ở đó có những giá trị gì cốt lõi nào làm nên một nơi đáng sống và giúp bạn và những người xung quanh thấy hạnh phúc?
Bài này nhân ngày quốc tế thiếu nhi xin bàn về chuyện trẻ em.
Tuần vừa rồi T có đọc một bài viết của cô Victoria Prooday đăng ngày 24/5/2017, T dịch để chia sẻ cùng mọi người dưới đây
Bi kịch thầm lặng ảnh hưởng trẻ con ngày nay (và làm sao để thay đổi điều đó)
“ Đây là bài viết mới nhất của tôi. Tôi khuyến khích những bậc làm cha làm mẹ quan tâm đến tương lai của trẻ con hay đọc nó. Tôi biết rằng nhiều người không muốn nghe những lời này nhưng trẻ con cần anh chị lắng nghe thông điệp này. Dù anh chị có bất đồng ý kiến với tôi, cũng xin thử làm theo những điều tôi đề xuất ở cuối bài. Một khi anh chị thấy những thay đổi tích cực trong cuộc sống của trẻ, anh chị sẽ hiểu những điều tôi muốn nói
Hiện nay một bi kịch len lỏi âm thầm vào mỗi gia đình của chúng ta và ảnh hưởng đến gia tài quý nhất là con cái của chúng ta. Qua công việc tôi tiếp xúc với hàng trăm trẻ em và gia đình và chứng kiến bi kịch này ngay trước mắt mình. Trẻ em đang ở trong một giai đoạn khủng hoảng về cảm xúc rất nghiêm trọng! Khi nói chuyện với các giáo viên và chuyên viên làm việc trong lĩnh vực này 15 qua, anh chị cũng sẽ nghe họ bày tỏ những lo lắng tương tự. Hơn nữa trong 15 năm qua, những nhà nghiên cứu đã đưa ra những thống kê rất đáng lo ngại về số trẻ em bị bệnh tâm lý và cho đến ngày nay con số đã lên đến mức độ đại dịch:
* 1 trong 5 trẻ có vấn đề về sức khỏe tâm lý
* số lượng trẻ bị ADHD (tăng động giảm chú ý) tăng 43%
* số lượng thanh thiếu niên rơi vào trầm cảm tăng 37%
* tỉ lệ tự sát ở trẻ 10-14 tuổi tăng 200%
Cần bao nhiêu chứng cứ nữa để chúng ta thức tỉnh?
Không, “bọn trẻ được sinh ra như thế” cũng không phải là nguyên do!
Không, nếu nói “đó là do lỗi của hệ thống giáo dục” càng không phải!
Vâng, tuy rất đau đớn để xác nhận điều này, nhưng trong nhiều trường hợp, CHÍNH CHÚNG TA, những người làm cha mẹ chính là nguyên nhân của những khó khăn của trẻ.
Khoa học đã chứng minh bộ óc con người có thể tự điều chỉnh và thay đổi tùy theo môi trường. Tuy nhiên đáng tiếc là với môi trường và cách dạy dỗ hiện tại chúng ta đang điều chỉnh bộ óc của trẻ theo một hướng sai lầm tạo nên nhiều thử thách hơn cho bọn chúng trong cuộc sống. Vâng, tôi đồng ý là có những đứa trẻ sinh ra đã bị khuyết tật và dù cha mẹ có cố gắng cỡ nào, trẻ cũng không tránh khỏi những thử thách, vật lộn với cuộc sống. Nhưng đó không là trường hợp tôi muốn nói ở đây.
Tôi muốn đề cập đến những đứa trẻ khác, đang vật lộn với cuộc sống chính vì những yếu tố môi trường và cách nuôi dạy (dù với ý định tốt từ trong tâm) của cha mẹ chúng. Và như tôi đã chứng kiến, một khi cha mẹ thay đổi cách nhìn của chính mình về cách nuôi dạy trẻ, những đứa trẻ này sẽ thay đổi.
Ta đã làm điều gì sai?
Trẻ con ngày nay thiếu đi những yếu tố căn bản nhất để có một tuổi thơ lành mạnh, như:
- Bố Mẹ có thời gian và chú ý đến trẻ
- Giới hạn và quy luật rõ ràng trong việc hướng dẫn trẻ
- Có trách nhiệm
- Ăn uống cân bằng và ngủ đủ giấc
- Hoạt động và hoạt động ngoài trời
- Trò chơi sáng tạo, giao tiếp xã hội, cơ hội có những giờ tự do và buồn chán
Thay vào đó, bọn trẻ ngày nay có được:
- Bố Mẹ bị xao lãng với điện thoại/ công nghệ
- Bố Mẹ làm hư trẻ, xem trẻ là ông hoàng bà hoàng
- Trẻ cảm thấy nó có quyền nhiều hơn là có trách nhiệm
- Ngủ không đủ giấc và ăn uống không cân bằng
- Ngồi một chỗ trong nhà nhiều hơn đi ra ngoài
- Kích thích không giới hạn của công nghệ/ điện thoại/ game; muốn gì là có được ngay, và sự thiếu thốn của những khoảng thời gian nhàn rỗi, buồn chán.
Ai có thể tưởng tượng được chúng ta có thể nuôi dưỡng một thế hệ lành mạnh trong một môi trường như thế? Chắc chắn là không. Việc nuôi dạy trẻ không thể đi tắt và chúng ta cũng không thay đổi được bản tính của con người. Như chúng ta thấy hậu quả thật khôn lường. Trẻ con ngày nay phải trả giá cho một tuổi thơ thiếu cân bằng bằng chính sự ổn định về tâm thần của chính mình.
Vậy làm sao để thay đổi?
Nếu chúng ta muốn bọn trẻ lớn lên trở thành những cá nhân sống mạnh khỏe và hạnh phúc, chúng ta cần phải thức tỉnh và quay về với những cái căn bản nhất. Tôi chắc chắn về điều này vì hàng trăm đối tượng tôi làm việc cùng đã có những thay đổi tích cực chỉ trong vòng vài tuần (có trường hợp chỉ vài ngày) phụ huynh thực hiện những đề nghị sau:
- Thiết lập các giới hạn và nhớ rằng anh chị là cha mẹ của trẻ, không phải là bạn của chúng.
- Giúp trẻ có một lối sống cân bằng với những gì chúng cần có không phải chỉ có những thứ chúng muốn có. Không sợ phải nói "Không!" nếu những thứ chúng muốn không phải là thứ chúng cần có.
- Cung cấp thức ăn đầy đủ dưỡng chất và hạn chế ăn vặt.
- Mỗi ngày dành một tiếng ngoài thiên nhiên/ cây xanh: đi xe đạp, leo dốc/núi, câu cá, ngắm chim/ côn trùng.
- Có bữa ăn tối không-công-nghệ cùng gia đình (không điện thoại/ không tivi/ không tablet...)
- Chơi một trò chơi cùng gia đình mỗi ngày
- Trẻ được tham gia làm ít nhất một việc nhà mỗi ngày (xếp quần áo, thu dọn đồ chơi, treo quần áo, đặt bàn ăn, xếp đồ mua từ siêu thị vào tủ/ tủ lạnh, v...v...)
- Thiết lập thói quen ngủ đúng giờ đủ giấc trong phòng ngủ không-công-nghệ (không bỏ tivi/table/điện thoại/ máy tính/ máy chơi game vào phòng ngủ)
- Dạy về trách nhiệm và độc lập. Không quá bảo bọc trẻ. Trẻ cần mắc những sai lầm nho nhỏ để huấn luyện chúng có những kỹ năng cần thiết để đương đầu với những thử thách lớn hơn sau này trong cuộc sống.
- Đừng soạn cặp/ sách vở dùm trẻ, đừng xách túi/ cặp dùm trẻ, đừng đem đồ trẻ để quên đến trường cho trẻ và đừng lột vỏ trái chuối cho trẻ 5 tuổi. Dạy chúng những kỹ năng cần thiết thay vì làm dùm chúng.
- Dạy chúng sự chờ đợi, không phải muốn gì là có ngay và tạo cơ hội để cho chúng có những lúc buồn chán, bởi những khoảnh khắc buồn chán là khởi nguồn của sự sáng tạo.
- Đừng cảm thấy mình phải là người mua vui cho trẻ.
- Đừng sử dụng công nghệ để mua vui cho trẻ khi buồn chán.
- Tránh không sử dụng điện thoại/ tablet/tivi/máy tính (công nghệ nói chung) trong giờ ăn, trong xe, trong nhà hàng, khu mua sắm. Sử dụng những khoảnh khắc này như là cơ hội huấn luyện bộ não của trẻ làm việc khi buồn chán.
- Giúp chúng sáng tạo và tự làm nên một "bộ sơ cứu khi buồn chán" gồm những hoạt động trẻ có thể làm khi thấy buồn chán.
Dành thời gian và chú tâm đến trẻ, kết nối với trẻ và dạy chúng về cách điều hòa cảm xúc của bản thân và những kỹ năng xã hội:
- Tắt điện thoại của bạn khi trẻ đi ngủ để tránh xao lãng.
- Trở thành huấn luyện viên về cảm xúc cho trẻ. Dạy chúng nhận biết và xử lý khi mệt mỏi, bực bội hay giận dữ.
- Dạy chúng chào hỏi, chia sẻ, luân phiên khi chơi, cảm thông, cách cư xử ở bàn ăn, kỹ năng nói chuyện.
- Kết nối cảm xúc với trẻ: cười, ôm hôm, thọc lét, đọc, nhảy nhót, bò với trẻ.
Chúng ta cần thay đổi cuộc sống của trẻ hiện nay trước khi cả một thế hệ phải dung thuốc tâm thần. Chưa phải là quá muộn, nhưng sẽ đến lúc là quá muộn nhanh thôi....
Victoria Prooday là chuyên viên về tâm lý (Occupational Therapist) với rất nhiều kinh nghiệm làm việc với trẻ và phụ huynh và giáo viên. Victoria cảm thấy sự suy giảm đáng lo ngại về mối quan hệ xã hội, tinh thần, thành tích học tập của trẻ và nêu lên những lo lắng đáng quan tâm về tương lai của cả một thế hệ. Cô đặt ra nhiệm vụ cho chính mình là giáo dục các phụ huynh về sức ảnh hưởng tiêu cực của việc lạm dụng công nghệ đối với trẻ: thiếu thốn trò chơi về thể chất và sáng tạo, cách nuôi con thiếu sự kết nối làm suy yếu sự phát triển não bộ của trẻ và làm cho chúng mất đi khả năng ứng phó với những thử thách thực tế trong cuộc sống. Cô đưa ra những giải pháp cụ thể và thực tế giúp thay đổi một cách đáng kể ở trẻ. Cô là người sáng lập chính và điều hành một trung tâm đa năng giúp đỡ trẻ có những vấn đề về hành vi, sự tập trung, kỹ năng xã hội, cảm xúc và thành tích học tập.
Cô hoàn thành chương trình thạc sỹ về trị liệu tâm lý từ khoa Y trường đại học Toronto và có bằng đại học về vận động học từ Khoa khoa học sức khỏe đại học York.
Bài viết của Victoria viết chính về trẻ em ở đất nước Canada, nhưng có lẽ "bi kịch" này không chỉ đang diễn ra riêng ở Canada mà ở nhiều nước khác, ngay cả ở Anh nơi T đang sống và làm việc.
Thế hệ cha mẹ mới của Việt Nam hiện nay cũng đã có cách nhìn và suy nghĩ rất khác hơn các bậc phụ huynh chúng ta ngày trước trong việc nuôi dạy trẻ khi được tiếp cận với những phương pháp giáo dục, cách suy nghĩ mới từ nước ngoài và khi cuộc sống cơm áo gạo tiền có phần nào bớt vất vả hơn các thế hệ trước. Mãi cho đến ngày nay, quyền trẻ em và tiếng nói của trẻ em được chú ý và nhấn mạnh hơn rất nhiều dù VN là nước đầu tiên ở Châu Á và nước thứ hai trên thế giới phê chuẩn Công ước của Liên Hợp Quốc về Quyền trẻ em vào ngày 20/2/1990.
Quyền trẻ em ở VN được quy định cụ thể trong Luật trẻ em 2016 bao gồm:
1. Quyền sống
2. Quyền được khai sinh và có quốc tịch
3. Quyền được chăm sóc sức khỏe
4. Quyền được chăm sóc nuôi dưỡng
5. Quyền được giáo dục, học tập và phát triển năng khiếu
6. Quyền vui chơi, giải trí
7. Quyền giữ gìn, phát huy bản sắc
8. Quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo
9. Quyền về tài sản
10. Quyền bí mật đời sống riêng tư
11. Quyền sống chung với cha, mẹ
12. Quyền được đoàn tụ, liên hệ và tiếp xúc với cha, mẹ
13. Quyền được chăm sóc thay thế và nhận làm con nuôi
16. Quyền được bảo vệ để không bị mua bán, bắt cóc, đánh tráo, chiếm đoạt
17. Quyền được bảo vệ khỏi chat ma túy
18. Quyền được bảo vệ trong tố tụng và xử lý vi phạm hành chính
19. Quyền được bảo vệ khi gặp thiên tai, thảm họa, ô nhiễm môi trường, xung đột vũ trang
20. Quyền được bảo đảm an sinh xã hội
21. Quyền được tiếp cận thông tin và tham gia hoạt động xã hội
22. Quyền được bày tỏ ý kiến và hội họp
23. Quyền của trẻ khuyết tật
24. Quyền của trẻ em không quốc tịch, trẻ em lánh nạn, tị nạn
Khác với Công ước Quốc Tế về Quyền trẻ em (UNCRC) chỉ quy định quyền mà không quy định trách nhiệm, Luật Trẻ em Việt Nam có quy định rõ ở Mục 2 về Bổn phận của Trẻ em:
Mục 2. BỔN PHẬN CỦA TRẺ EM
17. Quyền được bảo vệ khỏi chat ma túy
18. Quyền được bảo vệ trong tố tụng và xử lý vi phạm hành chính
19. Quyền được bảo vệ khi gặp thiên tai, thảm họa, ô nhiễm môi trường, xung đột vũ trang
20. Quyền được bảo đảm an sinh xã hội
21. Quyền được tiếp cận thông tin và tham gia hoạt động xã hội
22. Quyền được bày tỏ ý kiến và hội họp
23. Quyền của trẻ khuyết tật
24. Quyền của trẻ em không quốc tịch, trẻ em lánh nạn, tị nạn
Khác với Công ước Quốc Tế về Quyền trẻ em (UNCRC) chỉ quy định quyền mà không quy định trách nhiệm, Luật Trẻ em Việt Nam có quy định rõ ở Mục 2 về Bổn phận của Trẻ em:
Mục 2. BỔN PHẬN CỦA TRẺ EM
1. Kính trọng, lễ phép, hiếu thảo với ông bà, cha mẹ; yêu thương, quan tâm, chia sẻ tình cảm, nguyện vọng với cha mẹ và các thành viên trong gia đình, dòng họ.
2. Học tập, rèn luyện, giữ gìn nề nếp gia đình, phụ giúp cha mẹ và các thành viên trong gia đình những công việc phù hợp với độ tuổi, giới tính và sự phát triển của trẻ em.
1. Tôn trọng giáo viên, cán bộ, nhân viên của nhà trường, cơ sở trợ giúp xã hội và cơ sở giáo dục khác.
2. Thương yêu, đoàn kết, chia sẻ khó khăn, tôn trọng, giúp đỡ bạn bè.
3. Rèn luyện đạo đức, ý thức tự học, thực hiện nhiệm vụ học tập, rèn luyện theo chương trình, kế hoạch giáo dục của nhà trường, cơ sở giáo dục khác.
4. Giữ gìn, bảo vệ tài sản và chấp hành đầy đủ nội quy, quy định của nhà trường, cơ sở trợ giúp xã hội và cơ sở giáo dục khác.
1. Tôn trọng, lễ phép với người lớn tuổi; quan tâm, giúp đỡ người già, người khuyết tật, phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ, người gặp hoàn cảnh khó khăn phù hợp với khả năng, sức khỏe, độ tuổi của mình.
2. Tôn trọng quyền, danh dự, nhân phẩm của người khác; chấp hành quy định về an toàn giao thông và trật tự, an toàn xã hội; bảo vệ, giữ gìn, sử dụng tài sản, tài nguyên, bảo vệ môi trường phù hợp với khả năng và độ tuổi của trẻ em.
3. Phát hiện, thông tin, thông báo, tố giác hành vi vi phạm pháp luật.
1. Yêu quê hương, đất nước, yêu đồng bào, có ý thức xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; tôn trọng truyền thống lịch sử dân tộc; giữ gìn bản sắc dân tộc, phát huy phong tục, tập quán, truyền thống và văn hóa tốt đẹp của quê hương, đất nước.
2. Tuân thủ và chấp hành pháp luật; đoàn kết, hợp tác, giao lưu với bạn bè, trẻ em quốc tế phù hợp với độ tuổi và từng giai đoạn phát triển của trẻ em.
1. Có trách nhiệm với bản thân; không hủy hoại thân thể, danh dự, nhân phẩm, tài sản của bản thân.
2. Sống trung thực, khiêm tốn; giữ gìn vệ sinh, rèn luyện thân thể.
3. Chăm chỉ học tập, không tự ý bỏ học, không rời bỏ gia đình sống lang thang.
4. Không đánh bạc; không mua, bán, sử dụng rượu, bia, thuốc lá và chất gây nghiện, chất kích thích khác.
5. Không sử dụng, trao đổi sản phẩm có nội dung kích động bạo lực, đồi trụy; không sử dụng đồ chơi hoặc chơi trò chơi có hại cho sự phát triển lành mạnh của bản thân.
Theo T việc quy định quyền đi kèm với trách nhiệm là một điều đúng đắn và tốt đẹp và tiến bộ hơn so với Công ước Quốc Tế. Đương nhiên việc ta đang thực hiện như thế nào lại là một vấn đề khác. Có rất nhiều điều ta cần phải học hỏi từ nước ngoài và các nước bạn Quốc tế như: lắng nghe trẻ, giúp trẻ điều hòa cảm xúc, kết nối với trẻ về mặt tinh thần, tạo cơ hội lựa chọn và sống độc lập, suy nghĩ phản biện và sáng tạo, mạnh dạn phát biểu suy nghĩ của chính mình thay vì lặp lại/học thuộc lòng v...v... Nhưng sẽ là rất tự ti và nguy hiểm khi cho rằng tất cả những gì thế hệ trước làm xưa nay đều đáng bỏ đi, cần thay mới, và xem những đứa trẻ như những ông bà hoàng bé nhỏ và quên mất phải dạy chúng những kỹ năng cần thiết cho cuộc sống đầy thử thách sau này. Và sẽ là rất không công bằng khi mọi thứ đều đem đổ lỗi hết cho một nền giáo dục lạc hậu. Giáo dục cốt lõi thực ra bắt đầu từ từng gia đình và từ mối quan hệ của cha mẹ với trẻ.
Nếu ta thấy được thực trạng của trẻ em ngày nay ở các nước đã phát triển với nền giáo dục tiên tiến là như ở bài viết của Victoria Prooday? Vậy thế hệ trẻ của chúng ta có đi cùng chiều hướng ấy hay ta có đang góp phần đẩy đưa những đứa trẻ về hướng ấy?
Những điều Victoria đề nghị ở trên, T hoàn toàn đồng ý và nghĩ rằng trong đó có những cái Ông Bà Bố Mẹ mình đã làm từ trước đến nay cộng với những điều mới khác với "văn hóa" của mình nhưng nên làm/ thử làm.
Anh/chị/bạn suy nghĩ như thế nào về vấn đề này? Xin chia sẻ cùng mọi người ở phần nhận xét dưới đây!
-------
Nguồn tham khảo
1. Bài viết của Victoria Prooday
Nguồn tham khảo
1. Bài viết của Victoria Prooday
https://thuvienphapluat.vn/van-ban/Giao-duc/Luat-tre-em-2016-303313.aspx
3. Công ước Quốc Tế về quyền trẻ em
https://www.unicef.org.uk/what-we-do/un-convention-child-rights/
3. Công ước Quốc Tế về quyền trẻ em
https://www.unicef.org.uk/what-we-do/un-convention-child-rights/
No comments:
Post a Comment