Lần này T giới thiệu với mọi người về một nghiên cứu của Giáo sư tâm lý học Carol Dweck công tác tại trường Đại học Standford - Mỹ về "mindset" mà T tạm dịch là "thói quen tư duy" trong việc nhận xét và khen ngợi trẻ.
Trong một nghiên cứu của Giáo sư, khoảng hơn 400 trẻ học lớp 5 ở Mỹ được chọn để làm một bài kiểm tra trí thông minh IQ với 10 câu hỏi dễ. Sau khi trẻ hoàn thành thì một nhóm sẽ được khen theo trí thông minh/khả năng: "Con rất thông minh!" hay "Con rất giỏi!"
và nhóm thứ hai thì được khen theo nỗ lực: "Con cố gắng rất nhiều và đã làm rất tốt!"
Sau đó thì họ đưa ra lựa chọn cho bài kiểm tra tiếp theo:
(1) Lựa chọn 1: bài toán khó - là cơ hội để tập luyện và phát triển
(2) Lựa chọn 2: bài toán dễ - chắc chắn sẽ làm được dễ dàng
Kết quả là 67% em trong nhóm được khen theo trí thông minh chọn bài kiểm tra dễ trong khi 92% các em trong nhóm được khen theo nỗ lực lựa chọn bài toán khó hơn.
Giáo sư Carol Dweck giải thích: "Khi đứa trẻ được khen theo trí thông minh sẽ nghĩ là à, cô/bố/mẹ nghĩ là con giỏi, thông minh và tài năng. Đó là lý do vì sao con được coi trọng và ngưỡng mộ. Tốt nhất là con không nên làm mọi người thất vọng. Kết quả là đứa trẻ hình thành thói quen tư duy cố định (fixed mindset), luôn chọn con đường an toàn hơn, dễ dàng hơn và hạn chế phát triển tài năng của chính mình."
 |
| Thói quen tư duy - cố định |
"Trong khi nếu khen trẻ chú trọng vào nỗ lực, chiến lược trẻ sử dụng, vào cách trẻ thử thách bản thân mình, lựa chọn bài khó hơn, đó là lời khen chú trọng vào quá trình phát triển. Kết quả là trẻ sẽ không cảm thấy là: à, nếu con mắc lỗi, cô/bố/mẹ sẽ nghĩ là con không giỏi. Mà trẻ sẽ nghĩ là: à, nếu con thử thách bản thân mình, chọn bài khó hơn thì con sẽ phát triển, từ từ sẽ trở nên giỏi hơn." Trẻ cảm thấy mình thông minh khi liên tục tập luyện và thử thách bản thân mình. Hình thành thói quen tư duy phát triển (growth mindset).
 |
| Thói quen tư duy - phát triển |
(À, nếu anh/chị/bạn có đang thắc mắc hai cái cục màu hồng ở trên là gì thì nó là bộ não đó nhe! T vẽ không giỏi nhưng T có cố gắng! ;))
Bước tiếp theo của nghiên cứu này họ lại đưa ra một bài kiểm tra cực kỳ khó cho hai nhóm trẻ, và kết quả cho thấy nhóm được khen theo nỗ lực siêng năng hơn, đón nhận thử thách một cách tích cực hơn, dành thời gian lâu hơn để giải quyết vấn đề và trông có vẻ thích thú hơn về trải nghiệm này. Trong khi nhóm được khen theo kết quả ban đầu cảm thấy dễ nản và dễ bỏ cuộc.
Cuối cùng cả hai nhóm lại được cho một bài kiểm tra khác với mức độ dễ như bài kiểm tra đầu tiên được giao. Kết quả cho thấy nhóm được khen theo trí thông minh có kết quả điểm trung bình giảm đi 20% so với giải quyết bài toán đầu tiên. Còn nhóm được khen theo nỗ lực có số điểm trung bình cao hơn gần 30% so với bài đầu tiên.
Anh/chị/bạn có thể coi video tiếng Anh ở đây!
Nghiên cứu của giáo sư Dweck có ảnh hưởng lớn đến việc thực hành nhận xét khen ngợi trẻ ở trường và ở nhà trên khắp nước Mỹ và cả thế giới. Tuy nhiên đầu năm 2016, giáo sư Dweck kêu gọi các vị phụ huynh và giáo viên cần xem lại cách mình áp dụng phương pháp này vì một số trường hợp khen không đúng cách, khen sáo rỗng, hay lo lắng vì trẻ không tiến bộ.
Giáo sư Dweck chia sẻ điều quan trọng nhất hình thành thói quen tư duy phát triển là giúp trẻ hiểu được bộ não cũng như cơ bắp, được phát triển thông qua rèn luyện và nỗ lực lâu dài. Giáo sư Dweck nhấn mạnh: "Trẻ cần được khen theo nỗ lực, nhưng nỗ lực không chưa đủ, cần có mục tiêu là để học hỏi và phát triển!"
Bởi vậy thay vì nói: "Không phải ai cũng giỏi toán. Con cứ cố gắng hết sức không được thì thôi!", giáo viên phụ huynh nên nói "Khi con học một bài toán mới khó hơn, nó giúp phát triển trí óc thông qua sự luyện tập đó!". Hoặc thay vì nói: "Toán không phải là thế mạnh của con"/ "Con không giỏi toán", có thể nói: "Con chưa giỏi toán thôi (nhưng với luyện tập con sẽ giỏi hơn)"
Giáo sư và một số nhà nghiên cứu khác cũng phát hiện ra rằng ở người trưởng thành đều có một phần của cả hai thói quen này, nhưng thói quen tư duy phát triển cần được trau dồi và đầu tư, không phải tự nhiên mà có.
Nghiên cứu của giáo sư Dweck kết hợp với đại học Chicago xem cách các bà mẹ khen trẻ ở độ tuổi 1,2, 3 và quay lại sau 5 năm cho thấy có sự liên hệ chặt chẽ giữa việc khen theo nỗ lực, hình thành thói quen tư duy phát triển và thái độ đón nhận thử thách ở trẻ 5 năm sau đó. Trẻ được khen theo nỗ lực thích thử thách mình hơn và học giỏi hơn ở trường.
Một sự khác biệt rất nhỏ trong việc nhận xét khen ngợi trẻ nhưng tạo nên kết quả rất khác nhau.
Anh/chị/ bạn có suy nghĩ gì/ kinh nghiệm về phương pháp khen ngợi trẻ xin hãy chia sẻ trong phần nhận xét dưới đây.
Xem bài trước "Trẻ con - nhận xét và khen ngợi (1)" ở đây!
Bài sau T sẽ viết về "Tư duy độc lập - tranh luận"
No comments:
Post a Comment